DS ”Fjalir” gjekk i rute for Fylkesbaatane frå 1858 til 1940. Båten si soge er interessant. Det finst skriftlege kjelder mange stader, mellom anna i Hornindal. Der går det fram at ”snedkermester Ole Holmøe” bygde dekkshus på ”Fjalir” vinteren 1883.
På sørsida av Vågsøy, ved innløpet til Vågsfjorden ligg den gamle handels- og gjestgjevarstaden Vågsberget. Handelsstaden, med gjestgiveriet, ligg vakkert til ved leia, omkransa av store planta lauvtre. Her tok bergensborgarar til med handel på 1600-talet. Vågsberget er i dag av dei mest intakte handelsstadene på Vestlandet frå 1800-talet. I 1989 vart det bestemt at den gamle handelsstaden skulle restaurerast.
Midtgulen kyrkje er ei langkyrkje i tre som står på Kjelkenes, på fastlandssida i Bremanger kommune. Kyrkja, som har 200 sitjeplassar, vart vigsla 3. mai 1904 av biskop Johan Willoch Erichsen. Artkitekt Lars Sølvberg, frå Utvik, laga teikningane. Midtgulen kyrkje er soknekyrkje for Midtgulen sokn. Soknet vart overført frå Bremanger til Davik prestegjeld i 1966.
I den lange veghistoria i Lærdal står året 1793 som viktig. Då var den fyrste køyrevegen for hest og vogn ferdig over Filefjell og gjennom Lærdal. Soldatar, bønder og husmenn, hadde utført arbeidet på tre år.
Omringa av gamle ærverdige tre ligg det gamle Lensmannstunet på Bryggja. Eitt av husa vert kalla Arresten.
Lengst vest i Naustdal kommune, på grensa til Flora, ligg garden Horne. Her ligg tre gravrøyser frå bronsealderen. Sommaren 1990 vart to av dei rydda og stelt i stand. Ei av røysene vart også delvis restaurert.
Det siste stykket av vegen inn langs Lovatnet går i bratt lende. Ved ei avkøyrsle er det sett opp to minneplater. På den eine står namna på dei omkomne som ikkje vart funne att etter raset i 1936. På den andre står informasjon om eit rusta båtvrak folk kan sjå eit stykke nede, midt i tjukkaste skogen, fleire hundre meter frå vatnet.
Alle dei nemnde stadnamna i overskrifta inneheld ordet «berg n» = fjell, fjellgrunn, bergside. Men i stadnamn finst det i fleire former. I norrønt heitte det «berg» eller «bjarg», fleirtal «bjorg». Det har sitt opphav i eit indoeuropeisk ord *bhergh = høgde, som i germansk vart til *berga-. Den norrøne forma er ei brytingsform, som i mange stadnamn vart til «bjørg». Bispedømmet vårt heiter Bjørgvin, etter det norrøne namnet på byen Bergen, Bjorgvin (= enga mellom fjella). Fjellnamnet Bjørga finst fleire stader i Sogn og Fjordane.
For lang tid tilbake var det ikkje vanleg å ha klokke med seg i arbeid, verken på armen eller i lomma. Det var vanleg å orientere seg etter sola, iallfall i sommarhalvåret. Var ein ute og arbeidde, måtte ein kanskje heim til måltida. For å finne ut av dette, hadde dei i eldre tider ymse merke i naturen, og dei var ofte knytte til solgangen. Difor finn vi mange tidmerke i føreleddet i fjellnamn.
1814 – merkeår i Noregssoga: Kielfreden, prins Christian Frederik midtpunkt for norsk sjølvstenderørsle, stormannsmøtet på Eidsvoll, særskild bededag og val på utsendingar til riksforsamling, Eidsvoll, grunnlov og kongeval, krig med Sverige, konvensjonen på Moss, stortingsval og union med Sverige. - Gloppen prestegjeld heldt bededag og val på valmenn til Eidsvoll-forsamlinga fredag 18. mars. Men oppslutnaden om dagen var heller dårleg.
På kyrkjegarden ved Hopperstad stavkyrkje står det eit rikt ornert smijerns-gravminne på grava til prestedottera Inga Houge som døydde berre 16 år gammal. I si tid vart det planta ein ask på grava hennar, eit tre folk omtala som ein "sørgjeask".
I 1905 vart Noreg eit heilt fritt og sjølvstendig land. Unionen vart oppløyst ved Stortinget sitt vedtak 7. juni. Denne artikkelen handlar om Karlstadforhandlingane hausten 1905.
I 1994 vart siste delen i tverrsambandet mellom Sogn og Sunnfjord via Fjærland opna. To år seinare var rasteplassen på Vatnasete i Sogndalsdalen ferdig. Denne rasteplassen fekk seinare status som verneverdig av di den representerer ein moderne rasteplass som gir bilistane meir enn berre ein stad å køyra tilsides og strekkja føtene.
Skule skapar strid. Det har det alltid gjort. På 1880-talet førte usemje om lærartilsetjing i Hornindal til opprettinga av ein privatskule.
