På slutten av 1800-talet var irlendarar med namnet Potts i Bygstad og fiska laks. William Trumperant Potts var med då dei kring 1870 bygde laksetrappa i Osfossen; - den fyrste laksetrappa i landet. Og den dag i dag kan dei by på pottspoteter på Osen gard. (Artikkelen er skriven som "reisebrev").
Gjengedalsstøylen (sommarstøl) ligg i nedre del av Storevatnet ca. 485 m o.h. Alle brukarane på gnr. 19, Gjengedal, har sin støl her bortsett frå bnr. 4 og Dalheim. Dei to siste har støl ved Dalevatnet. Stølen er romsleg med store stølsteigar som delvis er fulldyrka, og med store vidder for beite og slått. Husa er store av di familien kunne vere der store delar av sommaren med krøtterstell, støl- og utmarksslåtter. Gjengedalsstøylen er brukt i mjølkeproduksjon av dei fleste bruka.
''Tett ved stova stod ei bjørk so brei / der hadde skjorene sitt gamle reir,'' syng Ivar Aasen i songen sin Gamle garden. Før i tida hadde dei fleste heimar på landsbygda eit stort og staseleg tre på tunet. Attmed eit våningshus på Skorpeidet, på øya Skorpa vest frå Florø, står ei uvanleg stor sitkagran. Dette tuntreet har ei heilt spesiell historie. På ein måte er det eit minnetre om krigsseglaren Adolf Skorpeide.
Frøya kyrkje er ei langkyrkje i tre som står på Frøyalandet i Bremanger kommune. Kyrkja, som har 400 sitjeplassar, vart vigsla 11. desember 1865 av prost Johan Carl Christie. Arkitekten var kunstmålar Anders Askevold frå Askvoll. Frøya kyrkje er soknekyrkje for Frøya sokn og hovudkyrkje i Bremanger prestegjeld.
Kristen J. Sunde (1861-1952), forretningsmann og politikar, var interessert i historie. Folk tok gjerne kontakt med han når dei fann eller visste om noko frå gamle dagar. Ein dag kom nokre karar og fortalde om ei steinhelle i ei båtstø på Sæterneset. Det var hogd inn bokstavar og teikn. I dag (2011) står denne steinhella oppsett i Sundeskogen i Måløy.
På kyrkjegarden ved Hornindal kyrkje står to minnesteinar over falne i andre verdskrigen. Den eine står til minne om dei tre ungdommane frå Hornindal som sette livet til i krigen. Den andre står på grava til ein av dei, Paul Ytrehorn.
Brua over Jølstra er oppkalla etter handelsmann Hans Christian Fr. Lange, ein av dei som stod føre bygginga av den første brua. Brua har alltid vore eit sentralt bindeledd i Førde tettstad.
Ein julidag i året 1896 for ein hesteskyss med 3 menneske utfor vegen og ned i Oppheimsvatnet. To amerikanske turistar drukna. Fjorten dagar seinare kom den svensk/norske kongen Oscar II forbi på veg til Sogn. Han stogga på ulukkestaden og høyrde om den tragiske ulukka. Kongen vart så gripen at han ba amtmann Worsøe i fylgjet sitt om å reisa ein minnestein.
Kålsstøylen høyrer til Kåle, gard nr. 80 i Gloppen. Stølen ligg ca. 550 m o.h., rett ovanfor fjellgarden(skilje utmark-fjell) og tett inntil Hetlestølen. Stølen er plassert på ein rund bergskolt der husa ligg fritt med fin grasmark kring. Stølsvollen er kransa av skog. No står att eit tømmerfjøs og to sel.
”Jeg sender eder i dag en Tønde Torsk efter forlangende og der er nogle faa Brosmer i den..” Dette skreiv ein los på Utvær i Solund i 1903 til ein lensmann i Luster. Brevet viser handel mellom kysten og innlandet og det seier noko om ilåt – tønner.
Mot slutten av 1800-talet vart det bygt mange kilometer veg i Gaular kommune i høve til mange andre kommunar. Osen-Viksdalsvatnet fekk Stortingsløyving i 1870-åra og i 1884 kunne ein køyra frå Osen og heilt til Mjell i Viksdalen. Ei av årsakene til utbygginga var den lange vegen viksdølene hadde til sjøen.
Det finst over 20 jøkular/joklar med namnet Kyrajøkulen i fylket vårt. Naturleg nok finn vi flest i indre strøk, der fjella er høgaste og brattaste. Joklar og husdyr har til vanleg lite med kvarandre å gjere. Når vinteren og frosten kom, fraus isjoklane fram på berg, sva og hamrar. Der vart dei hengande til mildveret og våren kom. Kva tid kan vi sleppe ut dyra? Utover våren og framover sommaren smelta bredane, og bøndene følgde nøye med. Når er det såtid, og når kan kornet skjerast?
Flåm kyrkje er ei langkyrkje i tre frå 1670. Kyrkja, som har 160 sitjeplassar, er bygd av byggmeister Magne Essen. Kyrkja erstatta ei kyrkje som vart riven i 1670. Dette var truleg ei stavkyrkje som stod om lag på same tufta som dagens kyrkje. Flåm kyrkje er i dag soknekyrkje for Flåm sokn i Aurland prestegjeld.
Den 23. september 1983 fekk Sogn og Fjordane fylkesvåpenet sitt. Det skjedde ved kongeleg resolusjon, og ordlyden er: På sølv grunn tre blå spissar mot venstre.
