I oktober 1941 starta tyskarane bygginga av kystfortet. Ordre om evakuering vart send til dei tre familiane som budde på Lammetun, og dei fekk fem dagar på seg til å flytte.
Etter røysterettsreglane frå 1814 var røysteretten på landsbygda avgrensa til embetsmennene og jordeigarane. Lova sette ikkje krav til storleiken av eigedommane. Desse røysterettsreglane galdt heilt fram til 1884.
Hovudferjesambandet over den ytre delen av Sognefjorden har sidan det kom i gang i 1955 hatt Lavik som ferjestad på nordsida av Sognefjorden. Lavik har vore ein sentral stad i ytre Sogn, men har etter kvart kome meir i skuggen av Høyanger. Når folk tenkjer på Lavik i dag, er det nettopp som ferjestad for eit av dei viktigaste sambanda i fylket.
Då gamle Bygdetun vart opna på Bryggja i 1935, kunne folk også gleda seg over vakre kulisser måla av nordfjordkunstnaren Erling Solheim. Då nytt Bygdetun vart opna i 1996, fekk kulissene plass i glasmonter. Erling Solheim var fødd på Bryggja i 1911 og døydde i 1973. Arbeida hans finst i mange heimar i Nordfjord.
Fjellgarden Østerbø i Aurdalen fekk eigen kyrkjegard i 1858. Han var i bruk til 1911, då den siste vart gravlagd der. Men alt tidlegare gravla dei folk der oppe.
I Flåmsdalen og i Aurlandsfjorden finst det både kjende og ukjende fossar som pregar landskapet. Nokre av desse er blant dei mest kjende turistattraksjonane i Noreg, slik som Rjoandefossen og Kjosfossen i Flåmselvi. Flåmselvi vart i 1986 verna i samband med Verneplan III for vassdrag.
Like ved kyrkja på Askvoll står ein nær 3 meter høg minnestein over Bernt Askevold. På baksida er innhogge: "Venner paa begge sider av havet reiste dette minne". Askevold utvandra til Amerika i 1873, tok teologisk utdanning og var prest i fleire kyrkjelydar. Han kom heim att i 1922 og budde dei siste leveåra i Askvoll.
"Ketil Flatnev var sogning." Det var overskrifta i eit stykke i Høyanger Folkeblad 8. desember 1956. Den historiekunnige balestrendingen Anders Skåsheim konkluderte på eit ordskifte som hadde vore - om kvar vikingkongen Kjetil Flatnev høyrde heime, i Sogn eller i Romsdal.
Hans S. Thuland frå Guddal døydde under kampane i Valdres i april 1940. Han vart førd heim og gravlagd på kyrkjegarden i heimbygda. Ungdomslaget reiste minnestein på grava hans. Namnet hans står også på minnesmerket over falne på Bømoen på Voss.
Prestegardsnaustet er ein av dei eldste bygningane på Aurlandsvangen, eit stort, romsleg naust med plass til fleire båtar. Det ligg i eit nærast urørt strandområde i sentrum.
Yrkestitlar på gravsteinar er ikkje uvanleg, helst då på eldre gravminne. Til dømes finn me på kyrkjegarden ved Leikanger kyrkje: bonde, sorenskriver, overrettssakfører, kirkesanger, lærar og toneskald, kaptein, fanejunker, og fleire. På kyrkjegarden på Bakka i Nærøyfjorden finst det ein gravstein med ein heller sjeldsynt yrkestittel: «saarlæge».
Turstien frå Hella opp til varden på Storholten går i vekslande landskap, - forbi husa på garden Hella nede ved sjøen, gjennom blandingsskog i utmark, over innmarka på to nedlagde gardsbruk, framom tre stølar, og siste stykket over tregrensa til varden på 1025 m o.h. På toppen er vidt utsyn i alle himmelretningane.
Stølen høyrer til brukarane på Strand, gard nr.106. Den ligg på Strandaheia eit stykke innanfor fjellkanten, rett opp for tuna i ei høgd på ca. 830 m o.h. Her står att eit sel som vart restaurert i seinare tid. Det er framleis utan glas, slik det var frå gamalt av. Ved sida av er hustufter etter fjøsar og truleg eit sel til.
Det kjende fjellet i Ytre Nordfjord, Hornelen, er eit svært kjent landemerke for dei som reiser med båt langs kysten vår. Med sine 860 moh. er ho den høgaste havklippa i Europa. Fjellet blir omtala i kjelder heilt tilbake til vikingtida, og det finst mange segner og fortal knytta til fjellet. Namnet blir av dei fleste i dag uttala feil /hor'ne:len/, med trykk på 2.staving. Det rette må vere /''hOnnjelen/, denne uttalen brukar og Norsk Stadnamnleksikon.
I ein av dei innerste sidearmane til Sognefjorden ligg tettstaden Lærdalsøyri. Jektene som kom til Lærdal la til ved Løytnantsbryggja. Frå denne bryggja var ikkje vegen lang til marknadsplassen, landhandlarane eller gjestgiveria. Mellom dei freda bygningane på Øyri ligg framleis dei gamle krambuene. Av dei gamle gjestgiveria er nokre enno i drift, medan andre er nedlagde for lenge sidan.