Smaakvæde av Henrik Krohn kom ut i 1867, berre 3 år etter Ivar Aasen gav ut si bok Norsk Grammatikk. Det var den første skjønnlitterære boka på nynorsk frå Sogn og Fjordane.
Naustdal kommune hadde mange vegkrav rundt 1900. Eit av dei høgast prioriterte krava var ny veg i Naustdalen. Naustdalsvegen vart påbyrja i 1903, men var ikkje ferdig før i 1967.
«Klippfisk – og Saltsildretter» er tittelen på ei brosjyre som dukka opp i «ymse trykksaker»; - berre åtte små sider, utgjeven av Fiskeridirektoratet og trykt i Handelstrykkeriet i Bergen. Det handlar om to heilnorske matemne, klippfisk og saltsild. Mykje truleg eit offentleg tiltak for næring og helse i mellomkrigstida 1918 – 1939. Her hentar vi ut noko om klippfisken i brosjyra og sper på med litt av same fisken anno 2013.
I åra 2002-2009 segla fartøya til Fjord1 Fylkesbaatane med to flagg: Fjord1 Nordvestlandske sitt og Fylkesbaatane sitt. Laurdag 10. oktober 2009 vart Fylkesbaatane-flagget firt for alltid. Rederiflagget til Fylkesbaatane i Sogn og Fjordane (FSF) var i sitt slag eit av dei eldste i heile landet.
Etter at det vart bygd hovudveg mellom Reed og Sandane i 1888, var det mindre spørsmål om det gamle hovudsambandet mellom Sunnfjord og Nordfjord over Utvikfjellet. Den gamle Trondhjemske postvei låg stort sett slik den var bygd tidleg på 1800-talet.
Hausten 1933 hadde Firda Folkeblad ei etterlysing: «Kva sunnfjording var med skonner «Urda» til England i 1883? (…) fyrenamnet hans skulde vera Rasmus ...» Det var Politikammeret i Florø som dreiv på med etterforsking. Ein «englender» hadde blitt berga i Nordsjøen, og no ynskte han å koma i kontakt med bergingsmennene eller etterkomarar. «Ei forvitneleg soga» var overskrifta i ei anna avis i Sogn og Fjordane.
Om morgonen 9. april 1940 la hurtigruteskipet DS «Finmarken» til kai i Måløy. Båten var over eit halvt døgn forseinka. Det var her skipet fekk kjennskap til krigsutbrotet. Alt telefonsamband sør- og nordover var brote. Og spørsmålet blei: Kva no? Dekksdagboka til «Finmarken» er ei førstehandskjelde til kunnskap om DS «Finmarken» sin uventa avstikkar i Nordfjord i april/mai 1940. Dagboka er utfylling til det vesle som er skrive fleire stader og framfor alt på somme punkt, eit korrektiv.
Sorenskrivargarden Volden er den einaste embetsmannsgarden i Førde som framleis husar ein embetsmann, men no er det presten som bur her. Kontorbygningen på tunet kan vere det eldste huset i Førde sentrum. Ti sorenskrivarar budde på Volden frå 1855 til 1971, og dessutan ein kjend diktar.
I uminnelege tider har folk nytta vegen over Mannseidet mellom Moldefjorden og Kjøde i staden for å gje seg i kast med det farlege Stadhavet. Ei ferd over Mannseidet i dag er ei ferd gjennom delar av norsk vegbygging si historie. Kongevegen over Mannseidet vart utvald til Selje kommune sitt kulturminne i Kulturminneåret 1997.
Frå Vassenden strekkjer Jølstravatnet seg vel to mil austover, og ved gardane Sunde og Kjøsnes på sørsida, går den kring fem kilometer lange Kjøsnesfjorden inn til Søgnesand og Lunde. Vegsambandet over det grunne Kjøsnessundet har ei svært spesiell historie. Arbeidet byrja som dugnad, og folk heldt på med steinkøyring i årevis. På femti-talet ville kommunestyret ha ferje!
Garden Sværen ligg inst i Sværefjorden. Frå innmarka går det ein godt merka sti opp Sværaskardet og vidare nordover forbi Torsnesstølen til riksvegen over Gaularfjellet. Stien er ein del av ein eldgamal ferdsleveg gjennom Sogn og Fjordane.
Smilden lykt ved Åfjorden vart sett opp 1917, etter avtale mellom Kystverket og dåverande grunneigar Gabriel Bertelson. Fyrlykta vart automatisert til solcelledrift i 1994. Fyrlykta skulle tena båtferdsla på Åfjorden.
Sommaren 2005 opna samferdselsminister Torill Skogsholm parsellen Storebru-Knapstad på riksveg 5 mellom Førde og Florø. Det var den siste parsellen i eit større prosjekt: å gje dei to sunnfjordsbyane fullgodt vegsamband med gul midtstripe.
Sommaren 1666 pressa ein engelsk kaper nokre fiskarar til å lose seg inn til Utvær der kapellet vart plyndra. Saka mot fiskarane kom opp på hausttinget 1667 og dommen fekk tunge konsekvensar for dei.
Austerheimsstøylen ligg ovanfor Engesetåsen ca. 535 m o.h. Stølen er for Austrheim, gard nr 69. Dette er ein stor og romsleg støl med store slåttekvier. Mange sel står spreidde omkring, delvis i grupper. Så å seia alle sel var oppført med lade i eine enden. Kufjøsa stod i nærleiken av sela. Spesielt med denne stølen er dei mange sauefjøsa. 12 stk er samla i ei klynge. Det har kome mange hus i seinare tid som brukarane helst vil kalla hytter, for å skilja dei frå dei eldre sela. Husa er stort sett godt vedlikehaldne.