Minnesteinen

Minnesteinen over Bernt Askevold er prismeforma, 64 x 24 cm nede og 270 cm høg. På framsida er øvst ein innhoggen kross, nedanfor er innfelt eit 54 cm høgt, ovalt forma ansiktsrelieff og nedst står innskrifta PASTOR * BERNT ASKEVOLD * [f.] 1846 - [d.] 1926

På baksida står kven som reiste steinen, vener på begge sider av havet. Skrifta her er diverre noko vanskeleg å lesa. Steinen vart reist kort tid etter Askevold døydde, truleg i 1928 eller 1929. Relieffet er signert "Ambrosia Tønnesen 1928."

Foreldra

Bernt Askevold, fødd 16. mai 1846 i Askvoll, var son til bonde Mads Mathiasson Askevold (1798-1873) og Ingeborg Pedersdotter Askvolløyra (1809-1894). Mads Askevold var gift to gonger. I fyrste ekteskapet, med Anne Marie Stub Heiberg, dotter til prost Gerhard Severin Heiberg, sokneprest i Askvoll i åra 1816-1825, hadde han tre born. I andre ekteskapet hadde han ni born, med Bernt og tvillingsystera Dorthe som nummer 6 og 7 i rekkja.

Arbeid og utdanning

Bernt Askevold gjekk den obligatoriske allmugeskulen og vart konfirmert i 1861. Deretter arbeidde han på farsgarden i tre år, og var to vintarar på vårsildfisket ved Kinn. I åra 1864 -1866 var han elev på lærar Anders Høvig sin private "lærlingeskole" på Askvoll, ein skule som var meint å hjelpa ungdom fram mot lærareksamen. Hausten 1866 fekk han vikararbeid i Kinn, men flytte same hausten til Bømlo i Hordaland då han fekk fast lærarpost der. Her vart han verande i tre år, som lærar i fleire krinsar, seinare også som postekspedidør hjå handelsmann Både. Frå 1869 til han utvandra i 1873, budde Askevold i Bergen. Her gjekk han m.a. underoffisersskulen, arbeidde som lærar i Laksevåg og gav ut si eiga avis "Laxevaags Avis" ein kort periode. Elles las og studerte Askevold alltid på eiga hand, og lærde seg fleire språk, - engelsk, tysk og fransk.

Til Amerika og attende

I Amerika arbeidde han som lærar før han tok presteutdanning ved Luther College, Iowa, i åra 1880-1882. Seinare vart han prest i 14 kyrkjelydar, sist i Brooklyn, New York, frå 1917 til 1920.

Askevold vart gift tre gonger i Amerika, og alle ektefellene var av norsk ætt. Tre born i dei fyrste ekteskapa døydde, medan sonen Gerhard, i det tredje eksteskapet vaks opp og vart buande i Amerika. Tredje kona døydde i 1909 og seinare var Bernt Askevold einsleg. Askevold var heime på vitjing fleire gonger, men i 1922 kom han attende til Norge for godt og busette seg i Askvoll. Den heimvende Amerika-presten vart straks med i kyrkjelydsarbeidet, vikarierte ei tid i prestekallet og vart godt kjend av folket i begge kyrkjesokna, Vilnes og Askvoll. Han døydde 10. juni 1926.

Gravferda

Sokneprest Lyngstad skreiv minneord om han i kyrkjelydsbladet. Folk frå heile prestegjeldet samlast i heimen hans på Øyra der soknepresten tala over 2. Tim. 4, 6-8: "Tiden for min bortgang er for hånden, jeg har stridt den gode strid, fullkommet løpet, bevaret troen. Så ligger retfærdighetens krans rede for mig, den som Herren, den retfærdige dommer skal gi mig på hin dag, dog ikke alene, men alle som har elsket hans åbenbarelse." Det var dei same orda Askevold hadde tala over siste gongen til kyrkjelyden.

Etter talen vart det lagt ned kransar frå Askvoll kommune, Vilnes sokn, og Bergens krins av Norges finnemisjonselskap. Frå kyrkjelyden på Askvoll vart det lagt ned blomar med takk for "ordet om korset". Soknepresten gjorde teneste ved jordfestinga ved grava.

Boksamling

Like før Askevold døydde i 1926 gav han boksamlinga si til Askvoll kommune. Bøkene vart seinare sette til sides i eit kott og fyrst tekne fram på 1970-talet. Samlinga står no i lokalsamlinga i biblioteket. Det er laga innhaldsliste og folk kan få låna bøkene til bruk på biblioteket, men det står att å laga ei bibliotekfagleg registrering tilgjengeleg på data.

Boksamlinga på over 1000 titlar avspeglar mannen som bygde ho opp. Om lag 350 titlar omhandlar religiøse emne, mange bøker gjeld språk og opplæring, og elles dekkjer bøkene eit vidt emneområde, - geografi, samfunnskunnskap, historie, m.m.

Livsminne

Saman med bokgåva fylgde òg seks store handskrivne bøker med livsminne. I den fyrste står skrive på "tittelbladet": "Optægnelser om mig selv, min slægt og min Hjembygd, samt et og Andet af hvad jeg ellers har hørt og seet." Alle bøkene er førde med Askevold si karakateristiske handskrift, og bak i kvar bok er det personregistre med tilvising til sidetal.

Askvoll kulturstyre gav kring 1980 ut boka "Frå heimbygda. Etter Bernt Askevold sine minnebøker." Her er stykke om slekta, barndommen og ungdommen, om namn og sogehendingar i Askvoll, om kriminalitet og ulukker, om nokre prestar og kyrkjesongarar i Askvoll, "Lærlingeskolen" på Askvoll, m.m.

Personarkiv

Ei samling brev, postkort, fotografi, handskrivne bøker og andre papir Bernt Askevold etterlet seg er ordna som privatarkiv (personarkiv) og oppbevart i Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane. Arkivet inneheld m.a. 290 Amerikabrev (brev sende til BA frå avsendarar i Amerika og Norge). Dei er registrerte i eit eige Amerikabrev-register.