Kong Sverre i Lusakaupang
Det gjekk ein gamlal rideveg frå Loftesnes via Kjørnes til Amla. Det var naturleg å leggja ein veg der, då det var langt raskare enn med båt frå Sogndal. Historiske kjelder nemner vegen i fleire samanhengar. Kaupanger var fleire gonger sentral i striden mellom birkebeinarar og baglarar. Kong Sverre og mennene hans vitja Lusakaupang (ved Amlabukta) ved fleire høve for å sikra seg makt og slå ned motstandarar.
Ein gammal ferdselsveg
Den første ridevegen gjekk gjennom tunet på Kjørnes, vidare gjennom dei fleste gardstuna i Vestrheimsgrenda over Kaupangerskogen til Amla (16 km). Biskop J. Neumann vitja Kaupanger i 1823, og då hestane ikkje kom til avtalt tid, byrja han, prosten Qvale og presten Friis å gå den lange vegen fram til Loftesnessundet. Det var ein lang tur for biskopen som nok var mindre van med å ta seg fram til fots. Biskopen sa etterpå: "Veien gik i lang Tid trættende opad. Siden gik det jævnt henad igjennem en Skov, og endelig bar det nedover en meget lang og steil Bakke til Stranden."
Ein hovudveg?
I 1848 vart vegen ombygd og utbetra til kjerreveg, slik mange av dei andre trafikkerte ridevegane vart, som til dømes vegane gjennom Lærdal, vegen mellom Hafslo og Sogndal opp Gildreskreda, og vegen til Solvorn. Det var eit ønske frå kommunane at desse vegane skulle bli klassifiserte som hovudvegar, men vegkomiteen i fylket hevda at korkje folk frå Luster, Hafslo eller Lærdal vil nytta denne vegen. Dei hevda at det var lettare tilkomst sjøvegen, og dei reisande ville heller ta vegen om Solvorn enn Amla. Dessutan ville det bli for dyrt.
Sogndal-Amla får vederlagspengar
Aukande biltrafikk og eit anna vegmønster endra synet på vegen over Kaupangerskogen. Med ferje frå Kaupanger var det kort veg til Lærdal, og vegnettet i indre Sogn kunne settast i samband med vegen austover. I 1933 søkte Sogndal om å få vegen Kaupanger-Sogndal fremma ved ekstraløyving, noko vegnemnda i fylkestinget var samd i. Anlegget vart då teke med i vederlagsplanen for jernbana i 1936, med den grunngjevinga at vegen ville bli ein viktig del av trafikken over Flåm. Vegen var utanom Vadheim-Sandane, den første av vegane som vart sett opp på vederlagsplanen.
Raskare vegarbeid enn planlagd
Arbeidet på vegen Sogndal-Amla byrja like før jul 1936, og i april 1937 var arbeidsstyrken på rundt 100 mann. Dei var inndelte i fem arbeidslag med 30 mann, tre lag var frå Sogndal, eitt frå Årdal og eitt frå Hafslo. Frå Kjørnes til Hovland vart det lagt ein ny vegtrase. Vegarbeidet på Kaupangerskogen gjekk raskare enn forventa, og i byrjinga av juni 1938 vart den omlag 10 km lange vegen opna for trafikk.
Strid om ferjekai i Amlabukta
Den tidlegare dampskipskaia låg ved Amla. Det var ikkje semje om kor den nye ferjekaien skulle ligga. Det vert hevda at både Knagenhjelm (Kaupanger hovedgård) og Heiberg (ein del av det tidlegare Amlagodset) ville ha ferjekaia på sin eigedom. Resultatet vart eit kompromiss, og ferjekaien vart lagt midt i mellom gardane. Heradsstyret gjekk inn for at bilferjekaia vart i Kaupanger. I 1947 (avlevert i 1951) vart det bygd ny ferjekai, då vegen vart omlagt. Ferjekaia vart då flytta litt austover.
Eit viktig trafikk-knutepunkt
Med den nye vegen, som fekk riksvegstatus i 1941, kunne heile strekninga Skjolden-Leikanger få samband med båt frå Amla til Flåm. Ferjesambandet utvikla seg til å bli det viktigaste og største i heile fylket og var av stor interesse for turistnæringa. Hit kom ferjene frå Lærdal, Gudvangen, Flåm og Årdal. Vegen og ferjesambandet vart óg ein særs viktig lekk i sambandet mellom Sogn og Sunnfjord over Gaularfjellet.
Aukande trafikk
Sommaren 1938 leigde Fylkesbaatane ein motorbåt, Vesle Øyvind, til sambandet Lærdal-Kaupanger, med den kunne berre ta fire bilar og ikkje bussar eller større lastebilar. Likevel frakta båten 995 bilar i løpet av sommarsesongen. Det var meininga ferja skulle gå til 30. november, men sambandet vart halde i gang heile vinteren. I 1938 var biltrafikken i ferd med å sprengja Fylkesbaatane sin ferjekapasitet, og selskapet måtte skaffa to nye bilferjer med større kapasitet.
Slutt med roturane over fjorden
For å komma til Sogndal hadde folk til alle tider vorte rodd over Loftesnessundet. Bru var difor med i vegplanen. Då bilvegen kom, vart det førebels sett inn ei kabelferje med motor. Ferja hadde plass til ein buss eller 4-5 personbilar, og gjekk når det var ein buss eller fleire personbilar som skulle over. Først i 1958 vart Loftesnesbrua bygd og ein kunne køyra ferjefritt mellom Kaupanger og Sogndal.
