Korleis varden vart brukt

Dei visste kva dei gjorde dei som bygde denne varden. Dei visste at stimar av brisling, sild, makrell, laks og aure brukte å kome sigande inn på Vågen, og då trong dei eit utkikstårn for å kunne sjå kva tid fiskestimane kom inn i den tronge Vikja. Fisken brukte å gå i ring nett utfor land der varden vart bygd. Og dei gjorde han akkurat så høg at refleksane frå vassoverflata ikkje hindra sikta ned i sjøen.
Fiskarane hadde god greie på kva sol, måne, flod og fjøre hadde å seie for kva tid fisken søkte inn, så dei slapp å halde vakt heile tida. Når "vakthavande" såg fisken kome, var det til å huie og rope på folk. Og karane frå Å kom springande, tok båten og nota som låg klar, og stengde av tvers over Vika. Frå begge landsidene drog dei så nota - og når dei var heldige - fisken innover i den avsmalnande bukta til dei kunne håve fangsten opp i båten. Det vert fortalt at båtane ofte vart søkklasta.

Sild og brisling, makrell, laks og aure

Sist på 1800-talet, og først på 1900-talet, var det nok helst brisling, sild og makrell fiskarane var ute etter. Laks og aure var ikkje "løstemat" på den tida, og var vanskeleg å selje. Dessutan fekk åarane nok slik fisk i elva og i vatna. Det vert fortalt at tenestefolka hadde kontrakt på at dei ikkje skulle ha laksemiddag meir enn eit visst tal gonger i veka.
Frå 30-åra og utover vart det større etterspurnad etter laks og aure, og det vart fiska mykje slik fisk òg. Etter kvart som leigeinntektene av elva fekk meir og meir å seie, og mengda av edelfisk gjekk attende, vart det slutt på dette fisket. Det har ikkje vore fiska på denne måten i Vågen etter 1965-70.
Etter den siste utvidinga av riksvegen forbi Vika, med mykje utfylling inst i bukta, ser det ut til at fisken har endra åtferd. Det har nok òg vorte mykje mindre fisk i fjorden. Det er i alle fall ikkje vanleg å sjå store fiskestimar inst på Vågen lenger.