Staden
Kyrkjesteinen på garden Hope i vestre enden av Hopsvatnet. Han står på Tommesbruket eller Steffensbruket, gardsnummer 27, bruksnummer 7. Steffensbruket er den første garden på Hope ein kjem til når ein køyrer riksvegen frå Straume. Gardstunet ligg på venstre side av gardsvegen som tek av frå riksvegen. Steinen står på kanten av ein morene rett nedom løa.
Minnesteinen
Kyrkjesteinen på Hope ragar høgt i veret. Han er minst fem meter høg, bortimot ein meter brei ved rota og smalnar berre lite toppen. Rundt steinen er sett fire steinar med lenkje mellom. Det var vegvaktar Gabriel Holme som fann steinen oppe i Hopsmarka, og det var han som stod føre den krevjande transporten. Holme var også mannen som leia reisinga og som hogg inn innskriftene.
Kross og skrift
Steinen har innskrift på begge sider. Under ein kross høgt på framsida står først:
MINNE
OM
HYEKYRKJA
I
MILLOMALDEREN
og deretter
GUDS ORD
DET ER VÅR
FEDREARV
På baksida står:
REIST
AV
HYEN
KYRKJELYD
1950
Avdukinga – ei stemne
Det var Hyen sokneråd som tok opp arbeidet med å reisa ein minnestein på den gamle kyrkjestaden på Hope. Steinen vart avduka søndag 2. juli 1950, med stort stemneprogram. Mange var møtt fram trass i mindre godt ver. To prestar var med, prost Kvaale og residerande kapellan Bakke. Formannen i soknerådet, bonde Øystein Ommedal, helsa velkommen. Han orienterte om arbeidet med å reisa steinen, og takka Gabriel Holme for det store arbeidet han hadde gjort.
Sentral del av fedrearven
I avdukingstalen skildra prost Kaale gudshuset på denne gamle kyrkjestaden og kva det hadde hatt å seia for folk i sorg og glede gjennom tidene. ”Her på denne kyrkjetufta stod ein andlet til andlet med det sentrale i fedrearven vår, den arven som det er vår heilage oppgåve å vyrdsla og verna slik at han kan gjevast over til dei som kjem etter oss,” sa prosten i talen sin.
Fleire talar
Etter ein matpause samlast folket igjen ved minnesteinen. Klokkar Ommedal tala og fortalde om minne frå kyrkje og kyrkjeferd frå barndommen. Etterpå tala stortingsmann Ola Gjengedal om emnet Kyrkje og kristenliv i mellomalderen. Stemnefolket fekk høyra om gudstenesta og kyrkjeskikkar, prestar og presteløner, og om biskopane sitt tilsyn med prestar og kyrkjelydar omkring i bygdene.
Lærar Ommedal las to prologar skrivne for høvet. Tidlegare sokneprest i Gloppen, Gunnar Fitje, tala og takka Hyefolket for at dei hadde reist denne steinen. Han sa at det var ei ære for folket å ha denne steinen mellom seg. Han vona at han ville verta ståande som ei påminning til folket om å ta vare på arven etter fedrene våre. Formannen i soknerådet takka Fitje for at han var komen til høgtida, og minte om at det var Fitje som fyrst målbar tanken om å reisa ein stein til minne om den mellomalderkyrkja i Hyen.
”den store steinen stod att”
Til slutt takka John Gjengedal for frammøtet og ynskte kvar og ein vel heim kvar til seg. ”Og den store steinen stod att på Kyrkjeåkeren og skoda ut ut over Kyrkjevika der dei gamle la til på kyrkjeveg og lyfter liksom synet mot nyevegen og Straumsholmen der folket i dag finn vegen til det nye Gudshuset”, avslutta signaturen H.O. eit stykke om avdukingshøgtida i Fjordabladet.
