Tilkomst

No går det skogsbil-/stølsveg fram til Gjengedalsstøylen med sideveg mot Dalestøylen og eit hyttefelt mellom stølen og Gjengedalsvatnet. I eldre tider var det å gå kring 1,5 time til Dalevatnet, og så ro over. Dette er eit viktig friluftsområde og det går merka turløyper både frå Gjengedalsstøylen og Dalestøylen.

Bruk av stølen

Etter bygdeboka viser gamle rettsprotokollar at på dette området, kalla Vasslia eller Stordalen, var det i tida 1660 - 1730 folk som rudja og busette seg. Det går ei smal stripe med kalkrikt fjell frå dette området i austleg lei mot Mosevatnet. Dette gir grøderik jord som dei nok har merka seg i eldre tider. Men mange i Austredalen i Hyen hadde i lang tid teke dei rike beitemarkene her i bruk. Brukarane på Aa hadde då støl i dette området og klaga på at folk busette seg på deira støl. I ei sak i 1683 vart det avsett eit område der Aa uhindra skulle ha støl, beite og skogbruk. Aa sin støl ligg no ved elva frå Dalevatnet, kring 3 km lenger nede. Etter at siste mannen hadde flytta frå Vasslia, vart husa nytta som stølshus for Jensbruket (bnr 4) på Gjengedal. No er det berre murane som viser kvar tunet låg.

Stølen ser ut til å ha vore i bruk frå 1700-talet og er framleis nytta av bnr.11. Om sommaren leverer dei mjølk til mjølkebil som går til Gjengedalstølen. Bnr. 4 slutta å bruka stølen i 1952. I eldre tider var det lang stølsveg og det vart laga smør på stølen. Surmjølka vart henta ein eller to gonger i veka. Som nemnt er her grøderik jord og beitene vart utnytta frå jonsok ut i oktober. Slåttemarka både kring stølen og vidare utover var viktig for garden. Det var derfor vanleg med mykje folk på stølen heile sommaren.

Fjellheimen her baud på rikt jaktterreng. Elvar og vatn var og særleg fiskerike. Etter rettsprotokollane var Vasslia skildra slik: Rydningsplassen ligg i ein avdal over 2 mil frå sjøen. Korn kan ikkje mognast der.. Det var sagt at plassen vart teken opp av fattigfolk som for det meste måtte livnære seg av bjørnekjøtt og "andet saadant grovt skytteri".
Det byggjer seg ofte opp segner om slike fråflytta plassar. Dei skulle ofte vere plaga av store fantefylgje og ulveflokkar som gjorde heimen utrygg. Ifylgje segnene skulle det vere dette som gjorde at plassen vart fråflytta. Meir om dette i bygdeboka I og III.

Nokre fakta

Gjengedal, gard nr. 19, Hyen sokn, hadde 6 bruk i 1890. Folketalet i 1865 var 64, og hadde auka til 71 i 1900.