Tilkomst

I tidlegare tider måtte både folk og fe bruke råsa til stølen. Men hest og slede vart bruka til tyngre ting, m.a. til å køyre heim gjødsla frå fjøsane. No går det lett med ein km skogsbilveg og 1,5 km skogstraktorveg.

Bruk av stølen

Gjennom lange tider hadde brukarane samarbeidd nært i stølsdrifta. Såleis held dei alle til i selet som var oppført på fjøset til bruk nr. 1. Dette var ei gammal stove som vart flytta kring 1890. Bileta viser at det berre var ei enkel trapp oppetter fjøsmuren. Det var ope utsel. Kring 1940 viser biletet at utselet var innebygt. I 1935 bygde bnr. 2 og 3 sine eigne sel.

Dei flytte til støls rundt jonsok. Driftsopplegget var som vanleg med at budeiene gjekk opp mot kveldstid for å mjølke. Dei overnatta, mjølka tidleg og kom heim om lag til frukost. Der var dei med i gardsarbeidet før det vart å fare oppover på nytt. På denne stølen gjødsla dei ikkje stølsvollen, og dei slo heller ikkje høy, etter det dei kjenner til. Derimot køyrde dei gjødsla heim og bruka den på åkrane. Kring 10. september flytta dei heim. I 1950-åra kan ein seia det var slutt med stølsdrifta.

Klepp kallast ein flat bakke kring 1/2 km opp for stølen ca. 600 m o.h. Eit bilete frå 1925 viser søndagskledde folk med niste og koking av kaffi. Det peikar seg ikkje ut restar etter hus, men ei tydeleg gruve er der. Dei lurer på om dette har vore ein støl eller mjølkeplass frå tidlegare tider. Det kan òg vere at dei mjølka kyrne der og bar mjølka ned til Ryestøylen i staden for å jaga dei ned til fjøsane.

Nokre fakta

Rye, gard nr. 51, Vereide sokn, hadde tre bruk i 1890. Det budde 46 personar på garden i 1865. I 1900 var folketalet 45.
Om sak mellom Føleide og Rye om stølsrettar, sjå artikkelen om Føleidsstøylen.