Minnesteinen
Olav Sande-minnesteinen vart avduka 4. juni 1994. Det var Trygve Heggenes som tok initiativet til å få reist minnesmerket. Han leita sjølv opp emnet til steinen i Taklegrenda i Brekke, og høyanger-kunstnaren Geir Hjetland blei engasjert til det vidare arbeidet med minnesteinen.
Mykje folk var samla til avdukingshøgtida der Olav Åm og Jarle Bondevik tala. Leikanger Blandakor let festlyden få del i tonerikdomen til toneskalden Olav Sande.
Olav Sande
Olav Øysteinson Sande var fødd på Sande i Kyrkjebø 21.mars 1850 av foreldra Øystein Hansson og Geirtrud Kyrkjebø. Han tok eksamen ved Balestrand lærarskule i 1871, var deretter lærar i heimbygda si eitt år før han flytte til Leikanger der han budde og arbeidde resten av livet. Olav Sande var gift med Marita Severina Larsdotter Tveito frå Gudbrandsdalen. Han døydde 23.august 1927 og vart gravlagd på kyrkjegarden ved Leikanger kyrkje.
Fleire interesser
Utanom yrket sitt arbeidde Olav Sande trutt og ivrig på mange felt. Alt i ung alder skreiv han i blada; nyhende, meiningsytringar, dikt og segner. Han reiste rundt og samla segner, soger og folketonar som han av og til fekk prenta. Sande laga og eigne tonar, t.d. den mest brukte tonen til Arne Garborgs Det stig av hav eit alveland.
Som ivrig nynorskforkjempar laga Olav Sande ei av dei fyrste bibelsogene på nynorsk som kom ut på Olav Norlis Forlag i 1895. Han var og med i politisk arbeid; t.d. som medlem av kommunestyret og skulestyret. I perioden 1883-1885 var han fylket sin femte vararepresentant til Stortinget for Venstre.
Historisk dokumentasjon
Det er teke vare på ein del historisk materiale etter Olav Sande. Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane har ei samling av trykt og utrykt tilfang av og om han; m.a. handskrivne bøker med vers, prologar o.a., nokre hefte med segner og soger han fekk prenta, fotografi og nokre personlege gjenstandar. Mesteparten av tilfanget vart i 1994 gjeve til Leikanger kommune av Olav Birkeland, Hjelmeland, ein etterkomar etter adoptivdottera Marita. Dessutan har Fylkesarkivet kopiar av folkeminne Olav Sande samla inn.
