Tilkomst

Råsa gjekk via Kleivedammen til Leirstøylen. Stølen ligg ikkje høgt, så turen var rimeleg lett. No går det 3 km skogsbilveg framom stølen på andre sida av elva. Bomveg. Merka turløype til Veten. Gamlevegen frå Breim gjekk og her når dei ikkje bruka båt på vatnet.

Bruk av stølen

I ei stølsliste frå 1930-åra står det at tufter viser at Evebø ein gong hadde stølen sin på Eidestøylen. Det er uvisst når det var. I ei tingbok frå 1749 står det om bruket Djupegota under Evebø: "Paa overste stølen, findes et Sæle med et Smalefjøs derhos all af tømmerbygning, og under et tæke, og alt i God Stand".

Bygdeboka fortel at Steffane på Sandane tidlegare hadde kyrne sine på Leirstøylen. Rundt århundreskiftet hadde dei kyrne sine nokre år på Åsane (på nordsida av Nordfjorden), og dei rodde dit og henta mjølka. Kring 1922 tok dei til å ha kyrne på Holvikstøylen saman med andre på Sandane.
Stølen ligg lågt og vi må rekne med den var i bruk frå juni til ut i september. Drifta var som vanleg her omkring. Dei gjekk på stølen mot kvelden og ned att etter morgonmjølkinga dagen etter. Då bar dei med seg rømme eller mjølk.
Stølen hadde ei rimeleg stor slåttekvie. Bruk nr. 2 hadde tidlegare sel og høylade over fjøs i steinmur. Dei andre hadde nok også høylader eller dei lagra høyet på fjøslemmen. Høyet køyrde dei heim på slede om vinteren. Siste sommaren dei støla på Leirstøylen var i 1949.

Nokre fakta

Evebø, gard nr. 77, Vereide sokn, hadde 16 bruk i 1890. Folketalet på garden var 47 i 1865. Talet var auka til 116 i 1900.