Ein historisk stad

Namnet Dragseidet skal komma av at sjøfarande i naudsfall skal ha drege båtane sine over eidet langs den gamle ferdavegen. Sjølv om vegen er rundt 5 km lang, og det høgaste punktet på vegen er over 200 m, var det truleg ikkje så vanskeleg å dra båtane over. Lendet er jamnt, og det er funne flate steinar og lunner i myrane som kan ha vore nytta til å dra båtane på. Det var nok helst i styggever, og når dei måtte venta i dagesvis på god bør og godt ver, at vegen vart nytta på denne måten. Ei segn frå Sunnmøre fortel at Olav den heilage ein gong fekk vatnet til å stiga, slik at han kunne sigla over Dragseidet, og dermed sleppa unna fiendar som forfølgde han. Dette fortel mykje om kor farleg dei opplevde Stadhavet.

Ny veg

Gamlevegen var berre ei bratt steinlagt rås for køyring med slede og slep. På 1800-talet var vegen i dårleg forfatning, og i 1874 uttalte veginspektør Michael Christensen at vegen over Dragseidet ikkje var køyrande med hest og vogn. I 1877 kom spørsmålet om ein skikkeleg kjerreveg opp. Det kom delvis saman med kravet om betre hamn i Drage. Der fanst det berre ei vanleg båtstø mot det opne havet. Dette gjorde det vanskeleg for fiskarane på staden. Hamnekommisjonen frå 1877 var på staden og tilrådde å byggja ein molo der, på vilkår av at det vart bygd ein skikkeleg veg over eidet. Fylkesutvalet hevda at det burde byggjast molo uavhengig av vegspørsmålet. Resultatet vart at Drage fekk begge delar. Moloen vart ferdig bygt i 1893, og i 1884 byrja dei å byggja ny veg mellom Drage og Leikanger. Han stod ferdig i 1889. Den nye vegen var ein av dei første køyrevegane i Selje. Den gamle vegen gjekk no ut av bruk.

Tusenårsjubileum og kulturminneår

Den gamle vegen vart liggjande upåakta, men i 1997 kom gamlevegen på ny i fokus. For det første skulle tusenårsjubileet for kristninga av regionen markerast, og for det andre var 1997 bestemt som eit kulturminneår. Det vart pålagt kommunar og statlege etatar å plukka ut viktige kulturminne, og synleggjera desse. Hovudføremålet med kulturminneåret var å skapa større glede av og betre forståing for kulturminna våre. Eit av dei tre sentrale tema var tekniske og industrielle kulturminne, der mellom anna gamle vegar og bruer utgjorde ein viktig del.

Ny rasteplass

Statens vegvesen, i samarbeid med Sogn og Fjordane fylkeskommune, valde å bidra med ein ny rasteplass på Dragseidet, der den nye og den gamle vegen møter kvarandre. Føremålet med rasteplassen var å synleggjera den gamle veghistoria på denne naturlege stoppestaden i det storslagne kystlandskapet ved Stad. Rasteplassen stod ferdig til tusenårsjubileet for kristninga.

Kristninga i 997

Dragseidet har sterk tilknytning til kristninga av Noreg. Det var her Olav Tryggvason kalla saman til ting og kristna sogningar, fjordingar, sunnmøringar og romsdalingar hausten 997. Tidlegare på året hadde han vore på kristningsferd lenger sør. Eit par kilometer frå Drage mot Leikanger ligg Kongshaugen. Haugen ligg rundt 225 moh med utsyn mot vest. Her stod det frå gamalt av ein bauta med inskripsjonen "Olav Tryggvesson 997 Norges konge". Ved markeringa av kristninga i 1997 var kong Harald til stades og sette namnet sitt på ei plate på denne bautaen. Litt lenger nede ved den gamle vegen står ein 4 m høg steinkross, kalla Olavskrossen. Han vart sett opp i 1913 av Nordstranda ungdomslag. Inskripsjonen på steinkrossen er: "Her kristnet Olav fire fylker 997".