Både minnestein og minneplate

Sommaren 1917 heldt misjonsfolket gudsteneste i Sogndal og minnesamvær på Kjørnes, ca 3 km frå Sogndal sentrum, for å markera at det var 100 år sidan misjonær Schreuder vart fødd. Alt den gongen snakka dei om å reisa minnesmerke, og somme ynskte det kunne koma ein Schreuder-minnestein på fødestaden Kjørnes. Og minnesmerke vart det, om ikkje nett slik dei tenkte seg i 1917. I 1927 reiste misjonsvenene ein minnestein på grava til mor hans, Anna Cathrine Smidt Schreuder på kyrkjegarden i Sogndal, og i 1992 reiste dei minnestein over Schreuder sjølv ved kyrkja på Stedje. Kjørnes låg for avsides til, meinte minnesmerke-nemnda, men dei gjekk med på å setja opp ei minneplate på huset på Kjørnes.

1832 - eit merkeår

Året 1832 er eit merkeår i livet til 15-åringen Hans Schreuder. Den 24. juni døydde mora etter fleire års sjukelegje. Dagen etter vart han konfirmert i av presten Abel, og kort tid etter flytte familien til Mandal. Schreuder vitja barndomsheimen to gonger seinare; sommaren 1842 nett før han reiste til Afrika, og 1866 då han var i Noreg og vart vigsla til misjonsbiskop.

Barndomsminne

Karoline Kjørnes, fødd 1910, budde lenge i gamle-huset på Kjørnes. Ho har høyrt fortalt at då Schreuder var på besøk i 1866, hadde han stogga ved kjøkenglaset og sett ut på ein bergknaus like utanfor og sagt: "Ja, her skreidde jeg på buksebaken mang en gang".

Bygde sagbruk i ein bekk

Det er skrive mykje om misjonær Schreuder og arbeidet hans. I 1970 kom det ut eit lite hefte av Liv Bergsholm til bruk i skulen. I kapitlet om barneåra i Sogndal, fortel ho mellom anna om at Hans ein gong bygde eit sagbruk i ein bekk like ved heimen.

"Hans var godt likt i kameratflokken. Han var full av ideer og fant alltid på noe. Han likte å arbeide med hendene. Flink og nøyaktig var han også. De andre guttene var levende interessert i det han eksperimenterte med.(....) Da han var 13 år, laget han et helt sagbruk i miniatyr. Og virket gjorde det også."