Kulturhistorisk leksikon

Meir informasjon om denne artikkelen

Meir informasjon om denne artikkelen

Publisert 07. juli 1999

Sist oppdatert 04. juni 2019

Kategori

Kommune

Språk

Rå-data

Ferjene på Dalsfjorden



Lenge før dei heftige debattane om Dalsfjordbrua kom, var det strid om vegsambandet over og rundt Dalsfjorden. Men vegane let venta på seg. Nokre ville ha veg på nordsida av fjorden og andre på sørsida. Då ferjesamband over Dalsfjorden vart føreslege, var det heller ikkje semje. Men ferjesamband vart det. Den første ferja vart sett inn i 1937, men først etter andre verdskrigen, vart det fast samband.

Her ser vi ferja "Florøy" som vart sett inn i Dalsfjordsambandet i 2001. Tidlegare gjekk ho på Kaupanger-Revsnes og i Nordfjord.

Her ser vi ferja "Florøy" som vart sett inn i Dalsfjordsambandet i 2001. Tidlegare gjekk ho på Kaupanger-Revsnes og i Nordfjord.

Eigar: Arve Ese.

Datering: 2005.

Fotograf: Arve Ese.

Krav om veg rundt Dalsfjorden

I 1930-åra var det stor diskusjon om vegsambanda i Hyllestad, Askvoll og Fjaler. Krav om samanhjengande veg på nordsida av Dalsfjorden vart reist av samferdselsnemnda og kommunestyret i Askvoll i 1932. I 1933 slutta Gaular seg til dette kravet. Fjaler derimot ville ha ferje frå Eikenes til Dale og veg på sørsida mellom Dale og Osen. Saka vart utsett for nærare gransking i påvente av vederlagsplanen (økonomisk kompensasjon for jernbane det ikkje vart noko av), men ingen av vegane kom med. Dale-Osen kom opp på det ordinære budsjettet først i 1938-39.

Motstand mot ferjesamband

Samstundes kravde vegplannemnda i Askvoll og Norges Automobilforbund (NAF) samband over Dalsfjorden med bilferje som kunne knyta Askvoll til Dale med ferje mellom Eikenes og Dale. Men det var og motstandarar av ferjesambandet. Dei var redde for at eit ferjesamband ville seinka arbeidet for å få veg mellom Dale og Osen. Det var mange som trudde eit ferjesamband ville bli eit underskotsføretak. Ferjedrifta vart likevel sett i gang i 1937, men ferja gjekk berre i sommarhalvåret.

Konkurranse

Trafikken var liten den første tida. Få hadde skaffa seg bilar og tilknytningsvegane var korte. På nordsida av Dalsfjorden var det veg frå Askvoll til Eikenes med ein sideveg mellom Holmedal og Straumen. Vegen på sørsida av fjorden mellom Dale og Leirvik vart utbetra som bilveg i 1930-åra. Ferja gjekk i trekantsamband mellom Eikenes, Dale og Bygstad. "Fagervik" heitte den første båten, som var ein kuttar. Den vart driven privat i regi av Jonas Jensson Haugland. Fylkesbaatane sette inn ei konkurrerande rute på strekninga Dale-Eikenes.

"Varden" II i ni år

Under krigen var det stogg i dei fleste ferjesambanda. Først i 1949 vart ferjedrifta på Dalsfjorden teken opp att, denne gongen i regi av Fylkesbaatane. Den første månaden vart det frakta 1000 personar, 30 bilar, 25 motorsyklar og 120 syklar. Framleis var det berre drift i sommarmånadene, og Fylkesbaatane nytta leigebåtar som "Dagning", "Kvikk" 4, "Førdefjord", "Vesle Øyvind" og "Thorsnes". I 1952 tok brørne Ola og Mads Halsnes over, med kuttaren "Varden" II. Masta vart teken bort, og det var plass til fire bilar. "Varden" II gjekk i fast rute i ni år og med drift heile året.

Nye ferjer

Etter 1958, då vegen Dale-Osen var ferdig, gjekk ferja berre mellom Eikenes og Dale. Framleis vart Standnes i indre Dalsfjorden oppretthalden som ferjestopp, men med færre avgangar. I 1961 vart ferja M/F "Vangsnes" sett inn i Dalsfjordsambandet. I 1962 tok M/F "Sogn" over. Begge desse ferjene kunne frakta 15-16 personbilar. "Sogn" gjekk 14 år på Dalsfjorden.

Farlege ferjekaiar

Dei gamle ferjekaiene heldt ikkje mål etter kvart som trafikken auka. Det vart hevda at kaien på Eikenes var så liten at det var rart det ikkje skjedde ulukker. Avisa Firda skreiv i 1960: "Når så ferja kom med nokre bilar, og nokre passasjerar som skulle i land, så er kaos i snauaste laget. Då var det for bilane å rygge, snu og gjenke seg like ut på centimeteren på kaien, medan folket smatt mellom bilane som ingen var klår over kva veg dei skulle. At det ikkje har hendt ulukker på kaien, er eit stort under." I 1962 kom det nye ferjekaier på Eikenes og i Dale.

Trafikkmengd

Frå 1960 til 1970 auka biltrafikken på ferjestrekninga Dale-Eikenes frå 1700 bilar til 14904 bilar årleg. Ferjetrafikken auka etter kvart som fleire kjøpte seg bilar. Bilsalet i Noreg vart frigjeve frå 1960. I 1980 frakta ferja 17530 bilar, i 1990 21964. I 2005 hadde sambandet ein nedgong i trafikken til 18000 bilar og 42000 reisane årleg.

Sjå geometrisk posisjon på detaljert-kart hos Fylkesatlas eller på 3D-kart hos Google Maps ved å klikke på 3D-knappen nedst i høgre hjørne på Google-kartet.

kjelder:

Avisa Firda. 1937-1950.
Nagell, Otto: Det norske vegvesens historie med oversikt over Statens vegvesens virksomhet i tidsrommet 1820-1940. Bd III, Oslo 1950.
Seip, H.: Sogn og Fjordane fylke. Eit tilskot til kommunalsoga. Sogn og Fjordane fylkeskommune 1958.
Torvanger, Magnus Helge: 101 fjordabåtar. Fartøya til Fylkesbaatane i Sogn og Fjordane 1858-2000. Selja Forlag 2000.
Losnegård, Gaute: Ferjene på fjorden. I Sogeskrift for Askvoll, s. 36-41, nr. 14 2001.

PERMANENT IDENTIFIKATOR